انتشارات علمی و رشد علوم اجتماعی در ایران

ارتباطات علمی یکی از محورهای اساسی در نهاد اجتماعی علم است. بدون وجود ارتباطات علمی، امکان رشد و توسعۀ علوم منتفی خواهد بود. مجلات علمی به عنوان یکی از مجاری برقراری ارتباطات علمی به شمار می آیند. مجلات علمی نشریات تخصصی هستند که با فاصلۀ زمانی منظم، در مدت نامعلوم و در زمینۀ حرفه ای و تخصصی مشخص منتشر می شوند. از نظر جامعه شناسی علم، مجلات علمی، به صورت متوالی و به ترتیب، از ۶ کارکرد تولید دانش، ترویج و انتشار دانش، ارتباطات علمی دانش، رشد و توسعه علمی و همچنین هویت علمی و حرفه ای دانش و در نهایت نهادینه شدن دانش برخوردارند. بررسی تاریخی جامعه شناسی مبیّن آن است که مجلات علمی یکی از عوامل مؤثر در شکل گیری و رشد جامعه شناسی بوده است. بررسی و مطالعه وضعیت کنونی مجلات علمی موجب آن می شود تا بتوان نقش مجلات علمی در توسعۀ علوم اجتماعی ایران را تبیین کرد. این مطلب حاصل از تحقیقی توصیفی است که درباره مجلات علمی مصوب کمیسیون بررسی مجلات علمی ایران وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری انجام شده است. نتایج پژوهش نشان داده که تا پایان اسفند 1392، تعداد 1001 مجلۀ علمی معتبر منتشر شده اند که 56 درصد مجلات به گروه علوم انسانی (تعداد 560 مجله) اختصاص داشته اند. در بررسی وضعیت مجلات گروه علوم انسانی، پژوهش بازگوکنندۀ آن است که رشتۀ علوم اجتماعی 14 درصد، ادبیات و زبان ها 13 درصد و علوم سیاسی 8 درصد مراتب اول تا سوم را به خود اختصاص داده اند. مقالۀ حاضر با توجه به بررسی ابعاد اهمیت مجلات علمی اجتماعی پیشنهاداتی کاربردی در زمینۀ کاهش و تقلیل چالش اساسی علوم اجتماعی در ایران خواهد داشت.